น้ำมาปลากินมด...

“น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา” สิ่งนี้คือคำขวัญที่คนในอดีตฝากไว้ให้ทุกคนได้นำไปคิดค้นหาความจริง หากใครเข้าถึงย่อมจะหยั่งรู้ไว้ว่าคำขวัญประโยคนี้คือหลักธรรมะที่สอนให้มนุษย์มุ่งมั่นทำงานอย่างมีความสุข

อนึ่ง การทำงานอย่างมีความสุขควรหมายความว่า การทำงานในสิ่งซึ่งตนมีความรักความสนใจ หากเข้าถึงความจริงที่มีอยู่ในจิตใจตนเองได้อย่างลึกซึ้งย่อมมีความสุข และนำไปสู่ผลสำเร็จได้ทุกเรื่อง

ทั้งนี้เนื่องจากพฤติกรรมที่กล่าวไว้ว่า “น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา” ควรจะหมายความถึงวิถีการเปลี่ยนแปลงที่หมุนวนเป็นวัฏจักร เช่นเดียวกันกับคำขวัญที่กล่าวไว้ว่า “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว”

แต่ก็ยังมีบางคนที่นำไปตีความผิดด้าน เนื่องจากเข้าใจว่าการได้ความดีนั้นคือการได้วัตถุจึงทำให้ผลการปฏิบัติเกิดความเลวร้ายเพิ่มมากยิ่งขึ้น

คงต้องใช้ศิลปะในการคิดแก้ไขปัญหาที่เรียกกันว่า “รู้แล้วนิ่งเสีย” ซึ่งเป็นวิธีดับทุกข์วิธีหนึ่งออกมาใช้บนพื้นฐานการมีส่วนร่วม

อนึ่ง ในช่วงที่น้ำท่วมหนัก ฉันมักได้ยินคนพูดกันว่า “จงเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาส” แต่ในทางปฏิบัติ ฉันยังมองไม่เห็นเลยว่าใครจะคิดและนำเอาเรื่องนี้มาปฏิบัติอย่างเอาจริงเอาจังให้มันถึงความจริง คงเห็นแต่คนแต่งกายด้วยชุดสากลนิยมออกมายืนพูดว่าจะปิดทางน้ำตรงนั้น และเปิดทางน้ำตรงนี้โดยไม่ได้หันมาดูพฤติกรรมของตัวเองว่าได้ทำอะไรเอาไว้ในอดีตสุดแต่จะเอื้อมมือกลับไปให้ถึงอดีตของตัวเองมันก็ทั้งยาก

ความจริงแล้ว ถ้าหวนกลับไปสู่อดีตและไม่ใช่คนลืมง่าย เราจะพบว่าเมื่อไม่นานมานี้มีคนหลายกลุ่มที่นำเอาเรื่องการพิจารณาค้นหาคนดี มาสะท้อนให้เห็นถึงความตั้งใจของคนท้องถิ่นอย่างน่าสนใจมาก

แต่วิญญาณการเกิดที่ริเริ่มดังกล่าวมันเกิดขึ้นจากบรรยากาศที่ค่อนข้างจะเลื่อนลอยคล้ายลมพัดชายเขา ส่วนใหญ่ที่ได้รับจึงไม่ค่อยจะชัดเจนเท่าไรนัก

ความจริงแล้ว น้ำท่วมครั้งนี้น่าจะช่วยให้แต่ละคนสามารถมองเห็นคนดีที่ลุกขึ้นมานำปฏิบัติช่วยตัวเองให้เป็นแบบอย่างที่ดีก่อนที่จะคิดก้าวออกไปช่วยคนอื่น

เธอที่รัก ฉันเชื่อว่าเธอหลายคนคงเคยขึ้นเครื่องบินโดยสารมาแล้ว ก่อนที่เครื่องบินจะเริ่มต้นออกบินนั้น เธอสังเกตหรือเปล่าว่าพนักงานประจำเครื่องเขาประกาศว่าอย่างไร หรือเธอเอาแต่นั่งคุยกันกับเพื่อน บางก็นั่งหลับ

ความจริงแล้ว แม้ประกาศเรื่องการสวมหน้ากากออกซิเจนเพื่อช่วยการหายใจ เขายังบอกว่าให้สวมตัวเองเสียก่อนแล้วจึงค่อยสวมให้เด็ก นี้คือระบบความปลอดภัยที่จัดไว้เป็นขั้นเป็นตอนว่า “ผู้ใหญ่ควรทำตัวให้ดีก่อนที่จะคิดไปว่าเด็ก”

เธอที่รัก ขณะนี้สังคมไทยได้สั่งสมเอาขยะสังคมเข้าไปไว้ในจิตใจคนเพิ่มมากยิ่งขึ้นโดยไม่รู้จักคำว่าพอเพียง เมื่อได้เท่านั้นก็จะเอาเท่านี้ เมื่อได้เท่านี้ก็จะเอาเท่าโน้นโดยไม่รู้จักหยุดความโลภโมโทสัน

ขณะนี้ป่าไม้มันก็หมดถ้าคิดจะปลูกทดแทนก็มีแต่ข้ออ้างว่าทำไม่ได้เพราะมีปัญหาอย่างนั้นอย่างโน้น

แม้แต่ในภาพรวมของสังคม ผู้ใหญ่ก็สะท้อนให้เห็นการเอาเปรียบเด็ก แม้แต่ในบรรยากาศการจัดการศึกษาครูก็ยังคิดที่จะเอาความต้องการทางเพศมาแลกกันกับเกรดคะแนน

ส่วนคนซึ่งทำหน้าที่สอนอยู่ในชั้นเรียนก็มักเลี่ยงไปสอนพิเศษเพื่อแสวงหาเงิน ถ้าใครเปิดปากพูดก็มักถูกรังแก

ไม่เพียงเท่านั้น แม้แต่ผู้ใหญ่ด้วยกันเองก็ยังปฏิเสธการนำตัวเองลงไปเหยียบพื้นดินเพื่อใช้ชีวิตร่วมทุกข์ร่วมสุขกันกับชาวบ้านซึ่งชีวิตกำลังตกทุกข์ได้ยาก

นอกจากนั้นคนที่มุ่งมั่นเรียนรู้ทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อสั่งสมคุณงามความดีจากการนำปฏิบัติก็มักได้รับการดูถูกว่าไม่มีความรู้

ทุกวันนี้ ฉันนั่งดูขยะที่มันลอยขึ้นมาอยู่เหนือน้ำ ทำให้รู้ว่าขยะที่ร้ายที่สุดนั้นมันอยู่ในจิตใจมนุษย์ แม้คนกวาดเท่าไรมันก็ไม่หมด เพราะฉะนั้นธรรมชาติมันจึงช่วยกวาด ทำให้มนุษย์แหกปากร้องกันอย่างระงมเพราะความเจ็บปวด นี้ก็คือนิสัยของคนที่ขาดความอดทนเสมือนรับสารภาพความผิดว่าตัวเองเก็บเอาขยะเข้าไปไว้ในจิตใจจนมากเกินขนาดแล้ว

ความจริงน้ำท่วมครั้งนี้ มันเป็นครูสอนให้คนทั่วไปรู้จักวิธีแก้ไขโดยการเอาชนะกิเลสซึ่งเป็นสิ่งมีพิษที่อยู่ในจิตใจเราเองเพื่อจะได้มีโอกาสก้าวไปสู่ความสุขเพิ่มมากยิ่งขึ้น

ดังนั้นการที่น้ำท่วมหนักฉันจึงไม่รู้สึกว่าเป็นสิ่งสูญเสียแก่ชีวิตตัวเอง หากคิดอีกด้านหนึ่งจึงรู้ความจริงว่ายิ่งน้ำท่วมหนักตนก็ยิ่งได้ประโยชน์เพิ่มมากยิ่งขึ้น

แม้แต่ขณะนี้เพราะฉันได้ลงทะเบียนเข้าร่วมประชุมที่สิงคโปและเสียเงินเสียทองทั้งค่าเครื่องบินไป-กลับร่วมทั้งเรื่องอื่นๆ ล่วงหน้าไปแล้วร่วมสามหมื่นบาทเพราะเป็นการประชุมระดับโลกซึ่งจะต้องไปโดยหน้าที่ หากไม่สามารถไปได้ก็เท่ากับโยนเงินก้อนนี้ทิ้งไปเปล่าๆ ซึ่งตนก็ไม่มีรายได้อื่นใดทั้งสิ้น

แต่ฉันกลับคิดว่าทรัพย์สินเงินทองมันเป็นเรื่องนอกกายตัวเอง และตัวฉันเองก็พร้อมที่จะเอาตัวเข้าไปรองรับปัญหาต่างๆ ร่วมกับเธอทุกคนซึ่งเป็นเพื่อนมนุษย์ ฉันจึงไม่รู้สึกเป็นทุกข์ใดๆ ทั้งสิ้น มิเช่นนั้นแล้วคงไม่มีกำลังใจที่จะนั่งเขียนจดหมายฉบับนี้ถึงเธอทุกคนตั่งแต่ตีสามจนกระทั้งรุ่งเช้า

ฉันจึงขอเป็นกำลังใจให้เธอพยายามรักษาความอดทนเข้มแข็งและมุ่งมั่นทำงานเพื่อสร้างตัวเองให้รู้สึกรับผิดชอบในหน้าที่ความเป็นมนุษย์ให้ดีที่สุดเท่านั้นเป็นพอแล้ว

ระพี สาคริก

๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๔